9. Podatek od spadków i darowizn – nowe kwoty wolne
Jeśli właśnie dostałeś w spadku mieszkanie po cioci albo babcia podarowała Ci działkę, a Ty już widzisz urzędników podatkowych pukających do drzwi z przejęciem – spokojnie. W 2024 roku kwoty wolne od podatku od spadków i darowizn poszły w górę, więc być może unikniesz podatku (albo przynajmniej zapłacisz mniej). W tym artykule rozłożymy na części pierwsze, ile możesz dostać „za darmo”, kto i ile musi zapłacić, oraz jak nie dać się zaskoczyć fiskusowi.
Podatek od spadków i darowizn – o co w ogóle chodzi?
Polskie prawo podatkowe ma cudowną właściwość: jeśli ktoś chce Ci coś dać (nawet z dobroci serca), państwo często uprzejmie pyta: „A my też dostaniemy swój kawałek?”. Podatek od spadków i darowizn to właśnie taki mechanizm – dotyczy on bezpłatnego przejęcia majątku, niezależnie od tego, czy dostałeś go w wyniku czyjejś śmierci, czy po prostu ktoś postanowił być dla Ciebie miły.
Kto płaci, a kto nie?
- Płacisz, jeśli otrzymałeś spadek, darowiznę lub inne świadczenie nieodpłatne (np. umorzenie długu).
- Nie płacisz, jeśli jesteś w tzw. grupie zerowej (np. małżonek, dziecko, rodzic, wnuk, rodzeństwo) i nie przekroczysz kwoty wolnej.
- Płacisz więcej, jeśli jesteś dalszym krewnym lub osobą niespokrewnioną – tu stawki rosną, a kwoty wolne maleją.
Nowe kwoty wolne w 2024 – ile możesz dostać bez podatku?
Od 1 stycznia 2024 roku kwoty wolne od podatku od spadków i darowizn zostały podniesione – i to nie tylko przez inflację, ale też przez ustawodawcę, który chyba uznał, że Polacy zasługują na odrobinę ulgi. Oto nowe progi:
| Grupa podatkowa | Kwota wolna (2024) | Kwota wolna (2023) |
|---|---|---|
| Grupa I (małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie) | 36 120 zł | 36 120 zł (bez zmian) |
| Grupa II (rodzeństwo, zięciowie, synowe, pasierbowie, macocha, ojczym) | 27 090 zł | 27 090 zł (bez zmian) |
| Grupa III (osoby niespokrewnione) | 6 322 zł | 6 192 zł |
Jak widać, największa zmiana dotyczy osób niespokrewnionych – ich kwota wolna wzrosła o 130 zł. Dla bliskich krewnych kwoty pozostały bez zmian, ale i tak są znacznie wyższe niż w poprzednich latach.
Co się dzieje, gdy przekroczysz kwotę wolną?
Jeśli wartość spadku lub darowizny przekroczy kwotę wolną, musisz zapłacić podatek. Stawki wyglądają następująco:
- Grupa I – 3% od nadwyżki ponad 36 120 zł
- Grupa II – 5% od nadwyżki ponad 27 090 zł
- Grupa III – 12% od nadwyżki ponad 6 322 zł (a dla wartości powyżej 1 120 900 zł – 16%)
Jak uniknąć podatku od spadku lub darowizny?
Jeśli nie chcesz dzielić się z fiskusem, masz kilka opcji:
1. Rozłóż darowiznę na raty
Kwota wolna odnosi się do jednego darczyńcy w ciągu 5 lat. Jeśli więc babcia chce Ci podarować 100 000 zł, lepiej niech da Ci 36 120 zł teraz, a resztę za rok – wtedy unikniesz podatku.
2. Wykorzystaj zwolnienia
Nie wszystkie darowizny są opodatkowane. Zwolnione są m.in.:
- przekazanie pieniędzy na cele charytatywne,
- darowizny na rzecz kościołów,
- przekazanie praw autorskich.
3. Sprawdź, czy nie kwalifikujesz się do ulg
Jeśli otrzymałeś spadek, możesz skorzystać z ulg, np.:
- zwolnienie z podatku dla małżonków i dzieci, jeśli spadek nie przekracza kwoty wolnej,
- możliwość odliczenia długów spadkowych od wartości majątku.
Jak zgłosić darowiznę lub spadek?
Jeśli musisz zapłacić podatek, formalności wyglądają następująco:
- Złóż deklarację – formularz SD-3 (darowizna) lub SD-Z2 (spadek).
- Zapłać podatek – w ciągu miesiąca od otrzymania decyzji urzędu skarbowego.
- Przechowuj dokumenty – w przypadku kontroli musisz udowodnić, że wszystko zgłosiłeś prawidłowo.
Podsumowanie: czy nowe kwoty wolne coś zmieniają?
Podwyżka kwot wolnych w 2024 roku to raczej kosmetyczna zmiana – najbliższa rodzina i tak miała wysokie progi, a osoby niespokrewnione dostały symboliczną podwyżkę. Jeśli jednak planujesz większą darowiznę lub spodziewasz się spadku, warto znać te zasły, aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek. A jeśli już musisz zapłacić podatek – pamiętaj, że zawsze możesz spróbować negocjować raty z urzędem skarbowym. W końcu to tylko pieniądze, prawda?
Related Articles:
Jestem autorem tego bloga, gdzie dzielę się wiedzą na temat podatków, oszczędzania i inwestowania. Moim celem jest pomaganie w optymalizacji podatkowej, lepszym zarządzaniu budżetem i budowaniu niezależności finansowej. Staram się w prosty i przystępny sposób wyjaśniać skomplikowane zagadnienia, oferując praktyczne porady i aktualne informacje. Analizuję różne strategie finansowe, aby moi czytelnicy mogli podejmować świadome decyzje i unikać zbędnych kosztów.